Παρασκευάζεται με παρόμοιο τρόπο με το ψωμί, όμως η υγρασία του αποβάλλεται κατά την παρασκευή του έχει ως αποτέλεσμα να γίνεται ένα ιδιαίτερο και εύγευστο προϊόν, το οποίο μπορεί να συντηρηθεί και να διατηρηθεί αναλλοίωτο για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Υπάρχουν διάφορα είδη Κρητικού παξιμαδιού. Αν και τα βασικά χαρακτηριστικά είναι τα ίδια, οι διαφορές τους οφείλονται κυρίως στις διαφορετικές πρώτες ύλες και στη συνταγή που χρησιμοποιείται σε κάθε τόπο παραγωγής. Το αλεύρι προέρχεται από μαλακό ή σκληρό σιτάρι, κριθάρι και σίκαλη. Ανάλογα με τα υλικά και τη συνταγή διακρίνονται σε χωριάτικα, κριθαρένια, σιταρένια, σικάλεως και επτάζυμα και ανάλογα με το σχήμα σε κουλούρες και ντάκους. Έχουν ακανόνιστη και τραχιά υφή, χρώμα από χρυσοκίτρινο ως σκούρο καφέ, ενώ τα οργανοληπτικά τους χαρακτηριστικά είναι παρόμοια με αυτά ενός ψωμιού που έχει παρασκευαστεί από τις ίδιες πρώτες ύλες.

Η βασική ανάγκη από την οποία δημιουργήθηκε και καθιερώθηκε το παξιμάδι στην Κρητική διατροφή, ήταν η συντήρηση του ψωμιού για μεγάλο χρονικό διάστημα αφού ήταν ένα απαραίτητο τρόφιμο για τους όσους αναγκάζονταν να μένουν μεγάλο χρονικό διάστημα μακριά από το σπίτι τους.

Ζυμώνεται όπως το ψωμί με μίγμα αλεύρων και νερό. Πλάθεται και αφού αποκτήσει όγκο, ψήνεται για πρώτη φορά. Αμέσως μετά κόβεται σε φέτες και ψήνεται ξανά σε χαμηλότερη θερμοκρασία ώστε να στεγνώσει και να γίνει τραγανό και αφού κρυώσει σε θερμοκρασία περιβάλλοντος, συσκευάζεται και αποθηκεύεται.

Είναι ένα τοπικό και πολύ γνωστό προϊόν της Κρήτης, απαραίτητο σε όλες τις εκδηλώσεις των Κρητικών. Καταναλώνεται αντί για ψωμί ή χρησιμοποιείται σαν βάση για γευστικές συνταγές.